photologio 24-12-21

Γιατί φωτογραφίζουμε; Από τη μια πλευρά, πρόκειται για ένα ερώτημα που φαίνεται αρκετά εύκολο, ώστε να δοθεί σε αυτό κάποια απάντηση. Στην πραγματικότητα όμως είναι πολύ δύσκολο, γιατί πρέπει να το δει κανείς κάτω από αρκετές οπτικές γωνίες. Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να πει κανείς ότι το συγκεκριμένο ερώτημα, ενδεχομένως να μην έχει νόημα, να θεωρηθεί δηλαδή αυτονόητη η απάντησή του, γιατί πώς θα μπορούσε να το διερευνήσει κάποιος που θεωρεί τη φωτογραφία και, γενικότερα, τη διαδικασία της φωτογράφησης ως δεύτερη φύση του και άλλες φορές ως αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικότητας και της βιοθεωρίας του; ^*

Είναι, με άλλα λόγια, ένα ερώτημα με πολλά επίπεδα αναφοράς και συνεπώς η απάντηση περιέχει ουσιαστικές και κρίσιμες αξιολογήσεις, ιδιαίτερα μάλιστα σε μια εποχή στην οποία σχεδόν όλοι φωτογραφίζουν, καθώς η φωτογραφική μηχανή είναι προσιτή σε όλους. Είναι βέβαια άλλο το ζήτημα αν ο άνθρωποι που φωτογραφίζουν αντιλαμβάνονται τη σπουδαιότητα αυτού που κάνουν και αν συνειδητοποιούν γιατί το κάνουν ή, αλλιώς, γιατί φωτογραφίζουν…….

……Όλοι όσοι έχουν περάσει το «κατώφλι» της τέχνης μέσα από τη φωτογραφία, θα πρέπει να αναρωτηθούν γιατί. Οι πιο δύσκολες ερωτήσεις ξεκινούν με αυτή τη λέξη, αλλά και οι πιο δύσκολες απαντήσεις είναι εκείνες που αιτιολογούν, με βάση την ίδια λέξη. Το ερώτημα, λοιπόν, πρέπει να διερευνηθεί και από εκείνους που θεωρούν ότι η φωτογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να λειτουργήσει ως οπτικός λόγος. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα που χρησιμοποιείται πάρα πολύ συχνά στους φοιτητές κινηματογραφικού σεναρίου ή σε εκείνους που διδάσκονται φωτογραφία. Έχουμε μπροστά μας ως δημιουργοί ένα λευκό χαρτί και πρέπει να γράψουμε αυτό που μας ρωτούν κάποιοι δάσκαλοι ως βασική άσκηση: «what’s your story?», ρωτούν δηλαδή, «ποια είναι η δική σου ιστορία»; Όλες οι λέξεις έχουν ιδιαίτερη σημασία στην ερώτηση αυτή, αλλά εκείνη που κάνει τη διαφορά είναι η λέξη «your», δηλαδή η «δική σου» ιστορία. Και εκεί ακριβώς βρίσκεται η δυσκολία: πώς θα μετατρέψεις την πραγματικότητα που φωτογραφίζεις σε κάτι που να είναι δικό σου, σε κάτι που «λέγεται» για πρώτη φορά ή σε κάτι που οπτικοποιείται με διαφορετικό τρόπο από τους συνηθισμένους. Με άλλα λόγια, όταν μέσα από τον ορατό κόσμο επιλέγουμε να κόψουμε μικρά κομμάτια χωροχρόνου, τότε γράφουμε τη δική μας ιστορία. Τότε, με τον τρόπο αυτό αναδεικνύουμε και το πώς βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μέσα από τη φωτογραφία. Το να απαντήσει κάποιος γιατί φωτογραφίζουμε, λοιπόν, είναι το ίδιο ερώτημα με το να απαντήσει κάποιος γιατί δημιουργούμε μέσα από την τέχνη…..

….. Το μεγαλύτερο κομμάτι ευχαρίστησης στη φωτογραφία, θεωρώ ότι βρίσκεται στο κομμάτι της φωτογραφικής πράξης, που είναι μια πολύ σύνθετη διαδικασία, κατά την οποία ο φωτογράφος μπαίνει σε ένα μη πραγματικό κόσμο. Ο φωτογράφος εκείνη την ώρα, πολύ απλά, «περνάει καλά» δημιουργώντας. Αυτό το «περνάω καλά», είναι ουσιαστικά και μια απάντηση στο ερώτημα «γιατί φωτογραφίζουμε». Το αποτέλεσμα βέβαια καλό θα είναι να μη μας ενδιαφέρει τόσο πολύ, γιατί έτσι κι αλλιώς, στην καλλιτεχνική φωτογραφία τις περισσότερες φορές δεν είναι αυτό που περιμένουμε. Όλοι άλλωστε γνωρίζουμε ότι το να μεταμορφωθεί ο ορατός κόσμος σε κάτι μη πραγματικό, είναι εξαιρετικά δύσκολο. Εντούτοις, εμείς οφείλουμε να στοχεύουμε προς αυτή τη μεταμόρφωση, διότι είναι και η ουσία της τέχνης. Όλη η προσπάθεια, οι σκέψεις, ο τρόπος που θα αντιληφθείς το θέμα για να μεταμορφώσεις τον κόσμο με το «κλικ», είναι αναπόσπαστα τμήματα της φωτογραφικής πράξης και βοηθούν στην απάντηση «γιατί φωτογραφίζουμε»……

^*Σημ.: Το κείμενο του κ. Λουκά Βασιλικού έχει ήδη δημοσιευθεί στο περιοδικό Φωτογράφος και αποτέλεσε μέρος του αφιερώματος του photologio για την Παγκόσμια Ημέρα της Φωτογραφίας (19.8.2021)